شهر دزفول با پيشينه چند هزار ساله از قديمي ترين شهر هاي استان خوزستان به شمار مي رود .در گذشته شهري در محل كنوني دزفول با نام آوان قرار داشته كه پايتخت نخستين تمدن گسترده عيلاميان بوده است .
واژه دزفول معرب واژه پهلوي دژ پل يا دژپوهل مي باشد واژه پل از پلي که از زمان شاپور اول ( پادشاهان ساساني )در اين شهر ساخته شده است به جا مانده است . کاوشگران پس از تحقيق اشاره کرده اندکه شهر آوان - پايتخت تمدن ايلام - همان دزفول کنوني است .همچنين اين شهر در دنيا به شهر آجر معروف مي باشد و داراي زيباترين نگارههاي آجري مي باشد که اين خود گواه معماري غني اين شهر در گذشته مي باشد .

شهر دزفول يکي از بزرگترين شهر هاي استان مي باشد که طبق امار سال 1380 داراي 221174نفر در نقاط شهري و 159242نفر در نقاط روستايي مي باشد .

شهر دزفول مرکز شهرستان دزفول مي باشد و در شمال استان خوزستان و در قسمت جلگه اي آن با مساحتي به اندازه 4762کيلومتر مربع واقع شده است اين شهر در موقعيتي بين 48 درجه و 34دقيقه طول شرقي از نصف النهار گرينويچ و بين 32درجه تا 32درجه و 8دقيقه عرض شمالي از استوا قرار گرفته است و ارتفاع اين شهر از سطح دريا 120 متر مي باشد .

شهر دزفول در 721کيلومتري تهران و در فاصله 160 کيلومتري شمال اهواز قرار دارد و از شمال به لرستان و از شرق به شوشتر و از جنوب به اهواز و از مغرب به انديمشک و ايلام محدود مي گردد .

اين شهر داراي 3بخش ، مرکزي و چغاميش و سردشت مي باشد که اين سه بخش از 5شهر به نامهاي دزفول ، صفي آباد ، دزآب ، ميانرود ، سردشت و از 11دهستان و 717آبادي تشکيل شده است .

زمين هاي اين شهرستان از لحاظ توپوگرافي به سه دسته ناحيه کوهستاني ، ناحيه کوهپايه اي ، ناحيه جلگه اي تقسيم مي شوند .که ناحيه کوهستاني آن شامل نواحي شمال و شمال شرقي و ناحيه جلگه اي در ابتداي دشت وسيع و حاصل خيز خوزستان و ناحيه کوهپايه اي حد فاصل ناحيه کوهستاني و کوهپايه اي مي باشند .

شهرستان دزفول داراي آب و هواي معتدل است ولي هواي اين شهرستان به طور کلي گرم است و جزمناطق گرمسير کشور مي باشد .اين شهرستان داراي زمستان هاي خشک و تابستان هاي گرم مي باشد . گرم ترين و سردترين ماههاي سال به ترتيب تير و دي مي باشد .بررسي يک دوره آماري آب و هوايي نشان دهنده آن است که حداقل درجه حرارت شهرستان دزفول 2/19درجه و حداکثر آن 6/45درجه سانتيگراد مي باشد .

وزش باد غالبا در فصول پايز ، بهار ، تابستان از ناحيه جنوب غربي به طرف شمال شرقي و در فصول زمستان از طرف جنوب شرقي به سمت شمال غربي مي باشد .همچنين حداکثر ميزان بارندگي ساليانه در اين شهر 6/372ميلي متر مي باشد .حداکثر بارش باران در ماههاي آذر و دي و فروردين مي باشد .

وجود دو رودخانه دز و کرخه در اين شهرستان سبب شده که اين شهرستان داراي زمين هاي حاصلخيز خوبي باشد . رودخانه دز در چند کيلومتربعد از دزفول به رود خانه کارون مي ريزد که اين رود خانه از رودخانه هاي پر آب استان خوزستان است .پوشش گياهي در قسمت کوهستاني اين شهرستان عبارتند از : بلوط ايراني ، بادام ، کيکم ، پسته وحشي ، انجير وحشي و عناب است .ولي در منطقه جلگه اي اين شهرستان زمين پوشيده از علف و گياهان متنوع و گلهاي رنگارنگ مي باشد . در کل درختان اين منطقه عبارتند از نخل ، کنار ( صدر ) ، خرما ، بيد، اکاليپتوس ، ابريشم هندي ، شيشه شور و انواع مرکبات است .

پرندگان اين منطقه به دو دسته بومي و مهاجر تقسيم مي شوند که از پرندگان بومي مي توان به کبک د وراج ، تيهو ، ديدمک ، کاکو لي ، کيلو تالابي ، ميوه خور ، اردک مرمري ، گنجشک رودخانه اي ، بلبل خرما ، کشيم کوچک ، دم جنبانک ، قمري ، فاخته ، يا کريم ( کوکو )، کبوتر چاهي ، چکاوک واز پرندگان مهاجر مي توان به مرغابي ، غاز ، آنقوت ، تنجه ، قرقاز ، درنا ، هدهد ، پرستو ، اردک سرسفيد ، اکراسي آفريقا يي و ...اشاره کرد .پرندگان شکاري اين منطقه عبارتند از سارگيه ، کورکور ، سنقر ، عقاب ، شاهين کوهي را نام برد .

از مهمترين پستانداران اين منطقه مي توان به سگ آبي ، گوزن ايراني ، خوک وحشي (گراز ) ، گربه جنگلي ، خرگوش ، گرگ ، شغال ، روباه ، تشي ، سگ ، موش خانگي ، وگوزن زرد که نوع اصيل آن در دنيا در منطقه حفاظت شده دز وجود دارد .اين شهرستان همچنين داراي دو منطقه حفاظت شده حياط وحش به نامهاي دز و کرخه مي باشد .

از مهمترين خزندگان خشک زي در اين منطقه مي توان به مار ، سوسمار ، لاک پشت اشاره کرد .

در زمينه کشاورزي نيز اين شهرستان يکي از قطب هاي مهم کشاورزي استان محسوب مي شود .از مهمترين محصولات کشاورزي اين منطقه مي توان به گندم ، سيفي جات ، حبوبات ، برنج ، خرما ، مرکبات ، ذرت ، چغندر ، نيشکرو شلتوک ، باقلا و لوبيا اشاره کرد .امروزه انواع گلهاي رز از جمله رزهاي سياه که در دنيا بي نظير است در دزفول پرورش داده مي شود .در زمينه صنايع دستي اين شهر مي توان به صنايعي همچون نساجي (بافندگي ) ، نخ ريسي ، رنگرزي ، نمد مالي ، سفالگري ،فراورده هاي چرم و پوست سنگ تراشي ،محصولات فلزي ومحصولات آلياژي (ورشو )، خراطي ، کاشي سازي ، مي توان اشاره کرد .

معادني که در اين شهرستان وجود دارند مي توان به معدن سنگ آهک ، سنگ گچ و شن وماسه و خاک رس اشاره کرد .